طلبه‏اى از شیراز به اصفهان مى‏رود و در آنجا به حدّ مرجعیت مى‏رسد. روزى این انسان والا تصمیم مى‏گیرد که از اصفهان به زیارت عتبات عالیات در عراق برود. وقتى وارد نجف مى‏شود، محور حوزه علمیه نجف، وجود مقدس شیخ مرتضى انصارى بود. این عالم والاى شیرازى وارد نجف شد و نزد علماى شناخته شده رفت.

از ایشان سؤال کردند: جناب میرزا! چه زمانى براى دیدن شیخ انصارى مى‏روید؟ گفت: به جاى این که به منزل ایشان بروم، بر سر درس ایشان مى‏روم.

اولین بارى بود که میرزاى شیرازى‏ به درس شیخ انصارى آمد.

البته وقتى شیخ، میرزا را مى‏بیند، مى‏خواهد جلسه را تعطیل کند. میرزا تقاضا مى‏کند که درس خود را ادامه بدهید. درس تمام مى‏شود و میرزا به منزل برمى‏گردد. چند روز بعد، از میرزا مى‏پرسند: چه وقت آماده برگشت به ایران مى‏شوید؟ مى‏فرمایند: من وظیفه خود نمى‏دانم که به ایران برگردم؛ چون این درسى که از شیخ دیدم، وظیفه خود مى‏دانم تا مانند شاگرد به پاى این درس بروم و زانو بزنم.

این از آثار پاکى، درستى و سلامت است که نمى‏گوید: من خودم در حدّ مرجعیت هستم، معنا ندارد که شاگردى کنم، بلکه یافته است که باید شاگردى کند. پانزده سال در درس شیخ شرکت کرد و بعد از او نیز مرجع شیعه شد و در ایران، با آن فتواى مشهور، انقلاب عظیمى در برخورد با استعمار انگلیس ایجاد کرد.

میرزا در رأس شاگردان شیخ قرار گرفت و مورد محبت شیخ بود. روزى مادر شیخ به میرزا پیغام مى‏دهد که اگر ممکن است، چند لحظه شما را زیارت کنم.

میرزا نزد مادر شیخ مى‏آید.

گلایه مادر شیخ انصارى از کمى روزى‏

ایشان به میرزا مى‏گوید: پسر من به شما علاقه‏مند است. من، شیخ و دو دختر و همسرش، زندگى را به سختى مى‏گذرانیم. هفته‏اى دو بار غذاى پخته داریم. این هم اثاثیه خانه ماست. میرزا مى‏گوید: مادر! من چه کار باید بکنم؟ مى‏گوید: از پول‏هایى که از هند، افغانستان، ایران و عراق براى پسر من مى‏آید و پسرم با این موقعیتش به اندازه همه طلبه‏ها حقوق برمى‏دارد و خرج ماهیانه ما را مى‏دهد، بگویید: مقدارى در زندگى ما گشایش ایجاد کند. میرزا فرمود: چشم.

مغرب به کنار جانماز شیخ در صحن امیرالمؤمنین علیه السلام مى‏رود و مى‏گوید: استاد! مادر از شما نسبت به زندگى گلایه داشت. با گلایه‏اى که ایشان دارد، شما باز عادل هستید که من نمازم را به شما اقتدا کنم؟ ایشان مى‏فرماید: بعد از نماز توضیح مى‏دهم.

نماز تمام مى‏شود و شیخ دست میرزاى شیرازى را مى‏گیرد و به حرم امیرالمؤمنین علیه السلام مى‏برد. به میرزا مى‏گوید: این على بن ابى‏طالب علیه السلام جدّ من است، یا جدّ شما؟ میرزا مى‏گوید: جدّ من است، مى‏گوید: شما به حضرت نزدیک‏تر هستید، ما از زمانى که با خانواده به نجف آمدیم، تا کنون با همین حقوق زندگى ما تأمین بوده است.

ترس از حساب قیامت‏

مادرم به شما گفت که گشایشى ایجاد کنید، من ماهى چقدر اضافه کنم، گشایش ایجاد مى‏شود؟ میرزا مى‏فرماید: یک تومان، به میرزا مى‏گوید: من در محضر امیرالمؤمنین علیه السلام ماهى یک تومان را اضافه مى‏کنم، اما در قیامت جواب این یک تومان را تو گردن مى‏گیرى؟ میرزا مى‏گوید: من چنین گرده‏اى ندارم که جوابش را گردن بگیرم.

مى‏گوید: تو که از فرزندان حضرت هستى، نمى‏توانى گردن بگیرى، آن وقت من گردن بگیرم؟ شما برو مادرم را نصیحت کن، بگو: این مقدارى که از عمر ما مانده، به همین مقدار روزى قناعت کن و مرا با آتش جهنم درگیر نکن.

این‏ها این گونه بودند که خدا مى‏فرماید:

«إِلَیْهِ یَصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّیِّبُ»